Hội nghị công bố Đề án sản xuất giảm phát thải lĩnh vực trồng trọt

Sáng 22/10, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị công bố Đề án Sản xuất giảm phát thải trong lĩnh vực trồng trọt giai đoạn 2025-2035, tầm nhìn đến năm 2050, đồng thời tham vấn cho dự thảo kế hoạch hành động triển khai Đề án. Hội nghị có sự tham gia của các đơn vị trực thuộc Bộ, cùng các tổ chức quốc tế như FAO, World Bank, GIZ, UNDP, các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng và viện nghiên cứu, cho thấy sự đồng hành đa bên trong quá trình chuyển đổi nông nghiệp xanh tại Việt Nam.
Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung, đề án được ban hành đúng thời điểm, trong bối cảnh ngành trồng trọt đối mặt với thách thức từ biến đổi khí hậu và yêu cầu hội nhập sâu vào thị trường quốc tế. Mục tiêu trung tâm là vừa đảm bảo tăng trưởng năng suất, giá trị sản xuất, vừa giảm phát thải khí nhà kính, hướng đến nền nông nghiệp xanh và tuần hoàn.
Đề án tập trung vào 6 nhóm nhiệm vụ lớn: tái cơ cấu cây trồng phù hợp điều kiện sinh thái và nhu cầu thị trường; xây dựng và áp dụng các gói kỹ thuật giảm phát thải theo chuỗi giá trị; hoàn thiện hệ thống đo đạc, báo cáo, thẩm định (MRV) phục vụ kiểm kê khí nhà kính; triển khai các mô hình sản xuất thực hành tốt; xây dựng cơ chế tín chỉ carbon để thu hút đầu tư và khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp, hợp tác xã.
Đề án đặt mục tiêu đến năm 2035, lĩnh vực trồng trọt sẽ giảm ít nhất 15% lượng phát thải khí nhà kính so với năm cơ sở 2020. Đồng thời, phát triển nhãn hiệu “Phát thải thấp” cho sản phẩm nông nghiệp, triển khai thí điểm ít nhất 15 mô hình sản xuất có khả năng tạo tín chỉ carbon, xây dựng 5 gói kỹ thuật giảm phát thải cho 5 cây trồng chủ lực, và đào tạo kỹ thuật đo phát thải cho ít nhất 3.000 cán bộ, nông dân, doanh nghiệp trên toàn quốc.
TS Nguyễn Thị Thanh Thủy, đại diện Hiệp hội Ngành hàng Lúa gạo Việt Nam cho rằng, để đạt mục tiêu giảm 15% phát thải khí nhà kính đến năm 2050, cần lượng hóa rõ ràng từng hợp phần trong đề án. Cùng với đó là việc tập trung nguồn lực vào các nhóm cây trồng chủ lực và đề xuất lồng ghép Đề án với Chương trình phát triển bền vững một triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp ở Đồng bằng sông Cửu Long. 
Bà Thủy cũng lưu ý, các mô hình sản xuất giảm phát thải cần xác định rõ quy mô, địa bàn và chỉ tiêu định lượng, đồng thời được thiết kế phù hợp với đặc thù sinh thái của từng vùng để nâng cao khả năng nhân rộng.

 
Từ thực tiễn địa phương, ông Lê Chí Thiện, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp chia sẻ, tỉnh đã triển khai 21 mô hình sản xuất lúa chất lượng cao giảm phát thải, giúp tiết kiệm 20-30% lượng nước tưới, giảm 15% chi phí và giảm đáng kể lượng khí metan phát thải. Tuy nhiên, việc triển khai còn gặp không ít khó khăn do thiếu nguồn lực, chưa có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp, thiếu chính sách tín dụng xanh và hướng dẫn kỹ thuật cụ thể cho từng loại cây trồng.
Ông Lê Chí Thiện đề xuất, Bộ cần sớm ban hành cơ chế ưu tiên vốn, quy trình chuẩn kỹ thuật canh tác giảm phát thải, xây dựng hệ thống quan trắc đất - nước phục vụ canh tác chính xác và xây dựng cơ chế thí điểm tín chỉ carbon trong nông nghiệp. Đồng Tháp xác định 5 nhóm giải pháp trọng tâm: đổi mới canh tác, tái chế phụ phẩm, ứng dụng công nghệ số trong đo phát thải, phát triển kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi đất kém hiệu quả sang mô hình canh tác lúa giảm phát thải.
Về phía doanh nghiệp, ông Đặng Văn Bảo – Chủ tịch CropLife Việt Nam chia sẻ, đơn vị đang tích cực thúc đẩy ba nhóm công nghệ trọng tâm góp phần giảm phát thải và phát triển nông nghiệp bền vững tại Việt Nam. Đó là giải pháp bảo vệ thực vật tiên tiến như thuốc bảo vệ thực vật sinh học, drone phun chính xác và quản lý dịch hại tổng hợp (IPM). Bên cạnh đó, cây trồng công nghệ sinh học như giống cây biến đổi gen đã cho thấy hiệu quả trong việc giảm đầu vào và thúc đẩy canh tác không cày xới – phương pháp giúp hấp thu carbon và giảm phát thải. Ông Bảo cũng kỳ vọng vào tiềm năng của cây trồng chỉnh sửa gen – hiện chưa được thương mại hóa do đang trong quá trình hoàn thiện khung pháp lý, nhưng là hướng đi đầy tiềm năng. Công nghệ này cho phép tạo ra những giống cây trồng có khả năng thích nghi cao với biến đổi khí hậu, chịu hạn, kháng sâu bệnh, giúp giảm nhu cầu đầu vào và nâng cao hiệu quả hấp thu carbon sinh học.
Dự thảo Kế hoạch hành động kèm theo Đề án đã xác định 31 nhóm nhiệm vụ cụ thể, yêu cầu các địa phương khảo sát hiện trạng phát thải và điều kiện sinh thái - xã hội để xây dựng phương án phù hợp. Việc triển khai đồng bộ từ trung ương đến địa phương sẽ là nền tảng vững chắc để tiến tới trung hòa carbon trong lĩnh vực trồng trọt vào giữa thế kỷ.
Đề án kỳ vọng mang lại nhiều lợi ích vượt ra ngoài lĩnh vực môi trường. Sản phẩm nông nghiệp giảm phát thải, có truy xuất nguồn gốc carbon và chứng nhận môi trường sẽ có khả năng tiếp cận các thị trường cao cấp như EU, Nhật Bản, Bắc Mỹ với giá bán cao hơn từ 10-25%. Ước tính, nếu thực hiện hiệu quả, các giải pháp trong đề án có thể giúp giảm từ 8 - 11 triệu tấn CO₂ tương đương mỗi năm. Ngoài ra, đề án cũng góp phần cải thiện độ phì đất, hạn chế đốt phụ phẩm gây ô nhiễm, tăng thu nhập và tạo sinh kế bền vững cho nông dân, đặc biệt là phụ nữ và lao động trẻ ở nông thôn.